Τζον Σάιλενς: Αρχαίες μαγείες & άλλες απόκρυφες υποθέσεις

Τζον Σαιλενς Αρχαιες Μαγείες και άλλες απόκρυφες υποθέσεις
Μετάφραση: Δημήτρης Λογοθέτης
Εικονογράφηση: Ιφιγένεια Καμπέρη
Εκδόσεις: Στοχαστής
Σελ: 512

Algernon Blackwood (Copyright: Norman Parkinson Archive)

Ο Αλτζερνον Μπλάκγουντ (1869-1951) συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους εκπροσώπους της υπερφυσικής λογοτεχνίας και θεωρείται όχι μόνο ένας από τους παραγωγικότερους συγγραφείς του είδους, αλλά και πρωτοπόρος. Γεννημένος στο Σούτερς Χιλ του νοτιοανατολικού Λονδίνου, ανέπτυξε από νωρίς έντονο ενδιαφέρον για τις θρησκείες και τον μυστικισμό, στοιχείο που αντανακλάται στο έργο του, το οποίο εκφράζει το ανήσυχο πνεύμα και τη βαθιά του διάθεση για εξερεύνηση του υπερφυσικού και του ανεξήγητου. Εχοντας εργαστεί σε ποικίλα επαγγέλματα στον Καναδά και στις Ηνωμένες Πολιτείες, επέστρεψε στην Αγγλία όπου αφοσιώθηκε στη συγγραφή. Ανάμεσα στις κορυφαίες και γνωστότερες νουβέλες του συγκαταλέγονται το «The Willows» (1907), το οποίο κυκλοφόρησε φέτος στα ελληνικά από τις εκδόσεις Δώμα, με τίτλο «Οι Ιτιές» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου), και «The Wendigo» (1910), ενώ εξέχουσα θέση κατέχει ο κύκλος ιστοριών με πρωταγωνιστή τον γιατρό Τζον Σάιλενς, έναν «ψυχικό ερευνητή» που κινείται ανάμεσα στην επιστήμη και στον αποκρυφισμό. Η καθιέρωσή του ήρθε με τη συλλογή «John Silence: Physician Extraordinary» (1908), η οποία γνώρισε μεγάλη επιτυχία και του χάρισε οικονομική ανεξαρτησία.

Το βιβλίο «Τζον Σάιλενς: Αρχαίες Μαγείες και άλλες απόκρυφες υποθέσεις», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στοχαστής σε μετάφραση Δημήτρη Λογοθέτη και με εικονογράφηση της Ιφιγένειας Καμπέρη, συγκεντρώνει το σύνολο των ιστοριών του ιδιότυπου ερευνητή. Πρόκειται για μια υπέροχη και προσεγμένη έκδοση η οποία αποτυπώνει τον σεβασμό και την αγάπη του μεταφραστή προς το έργο τού Μπλάκγουντ, καθώς και την αφοσίωση των εκδόσεων Στοχαστής στη λογοτεχνία του τρόμου. Η έκδοση βασίζεται στην πλήρη συλλογή της Dover Publications, «The Complete John Silence Stories» (1997), σε επιμέλεια του S. T. Joshi, και περιλαμβάνει όλες τις περιπέτειες του δρος Τζον Σάιλενς. Επιπλέον, στην ελληνική έκδοση περιλαμβάνεται και η ιστορία «Ενα θύμα υψηλότερων διαστάσεων», η οποία είχε αρχικά εκδοθεί στη συλλογή «Day and Night Stories» (1917).

Ο Τζον Σάιλενς αποτελεί το alter ego του Μπλάκγουντ και συνιστά μία από τις πιο πρωτότυπες μορφές της λογοτεχνίας του αλλόκοτου. Πρόκειται για έναν ερευνητή που διαφοροποιείται ουσιαστικά από τον τυπικό ντετέκτιβ, όπως ο Σέρλοκ Χολμς του Κόναν Ντόιλ. Παρότι μοιράζεται ορισμένα κοινά στοιχεία με αυτόν και με άλλες προγενέστερες μορφές της αστυνομικής λογοτεχνίας, δεν στηρίζεται αποκλειστικά σε μια αποστειρωμένη επαγωγική μέθοδο, ούτε επιδιώκει την εξόντωση κάθε υπερφυσικού φαινομένου που συναντά («Η κατασκήνωση του κυνός»). Αντίθετα, διαθέτει οξυδέρκεια και ενσυναίσθηση απέναντι στους ανθρώπους που ζητούν τη βοήθειά του – για τον Σάιλενς, προτεραιότητα έχει πάντα ο άνθρωπος που βρίσκεται σε κίνδυνο.

Εικονογράφηση Ιφιγένεια Καμπέρη

Εχοντας βαθιά γνώση του αποκρυφισμού και του υπερφυσικού, προετοιμάζεται ψυχικά για την αναμέτρηση με σκοτεινές και ισχυρές δυνάμεις, είτε ακούγοντας τις αφηγήσεις των πελατών του είτε επεμβαίνοντας την κρίσιμη στιγμή για να τους σώσει. Με σπουδές στην ιατρική και την ψυχολογία, ο Σάιλενς δεν προσεγγίζει το ανεξήγητο με σκεπτικισμό ούτε με δεισιδαιμονία. Αντιθέτως, αντιμετωπίζει το άγνωστο με ανοιχτό πνεύμα, συνδυάζοντας την επιστημονική παρατήρηση με τη μυστικιστική ερμηνεία, ισορροπώντας έτσι ανάμεσα στην επιστήμη και την πνευματικότητα. Οι έξι ιστορίες της συλλογής καλύπτουν ένα εντυπωσιακό εύρος θεματικών: στοιχειωμένα σπίτια («Μια ψυχική εισβολή»), αιγυπτιακές κατάρες («Η νέμεσις της φωτιάς»), σατανιστικές λατρείες («Αρχαίες Μαγείες»), λυκανθρώπους («Η κατασκήνωση του κυνός») και ακόμα μια αφήγηση που προσεγγίζει περισσότερο την επιστημονική φαντασία («Ενα θύμα υψηλότερων διαστάσεων»). Η γραφή του Μπλάκγουντ είναι ατμοσφαιρική, εξελίσσεται με αργό ρυθμό και εστιάζει στη δημιουργία μιας αίσθησης δέους πριν από την αποκάλυψη του υπερφυσικού. Ο τρόμος σπάνια εκδηλώνεται ως άμεση απειλή· αντίθετα, υποβάλλεται υπαινικτικά και πλανάται στην ατμόσφαιρα, η οποία συχνά γίνεται βαριά και δυσοίωνη.

Οι ήρωες βρίσκονται αντιμέτωποι με την εισβολή του αγνώστου στην καθημερινότητά τους, με το διαφορετικό και το ανεξήγητο, που αδυνατούν να ερμηνεύσουν. Δεν το απορρίπτουν, ούτε επιχειρούν να το κατανοήσουν· συνήθως επιδιώκουν να το αποφύγουν ή να το καταστρέψουν. Η φύση, την οποία ο συγγραφέας σεβόταν και αγαπούσε βαθιά, έχει καθοριστικό ρόλο στις τέσσερις από τις έξι ιστορίες, λειτουργώντας συχνά ως συνδετικός κρίκος με τον αποκρυφισμό. Σημαντική είναι και η παρουσία των ζώων, είτε ως «πυξίδα» αποκάλυψης του μοχθηρού στοιχείου («Μια ψυχική εισβολή») είτε κάποιες φορές ως απειλή. Η αμεσότητα της γραφής του Μπλάκγουντ είναι εκείνη που κάνει τις ιστορίες του να ξεχωρίζουν. Ο αναγνώστης έχει την αίσθηση ότι δεν πρόκειται για ένα συγγραφικό έργο βασισμένο απλώς σε έρευνα, αλλά για την απόπειρα ενός ανθρώπου να βιώσει –ή τουλάχιστον να προσεγγίσει– τις εμπειρίες που αφηγείται. Αυτή η διαρκής αναζήτησή του να έρθει σε επαφή με το υπερφυσικό αποτυπώνεται με σαφήνεια στα κείμενά του. Ως μέλος του εσωτερικού «Ερμητικού Τάγματος της Χρυσής Αυγής» –στο οποίο συμμετείχαν και άλλες εξέχουσες μορφές, όπως ο Αλιστερ Κρόουλι– ο Μπλάκγουντ άντλησε πλούσια θεματολογία από τον χώρο του αποκρυφισμού, της μεταφυσικής και της παραψυχολογίας, στοιχεία που διαπνέουν τη γραφή του.

Εικονογράφηση Ιφιγένεια Καμπέρη

Η λεπτομερής εισαγωγή και οι σχολαστικές σημειώσεις του Δημήτρη Λογοθέτη λειτουργούν ως πολύτιμος οδηγός μέσα σε έναν λαβύρινθο αναφορών: από τις πρακτικές μουμιοποίησης και τις τελετές των αρχαίων Αιγυπτίων έως τα μαθηματικά και τη φυσική. Η προσεκτική αυτή προσέγγιση ολοκληρώνεται με την εξαιρετική εικονογράφηση της Ιφιγένειας Καμπέρη, γνωστής κυρίως από τη δουλειά της στην παιδική λογοτεχνία. Στην προκειμένη περίπτωση, το ύφος της συνδυάζει την παιδική ζωγραφιά με τον τρόμο και το δέος που αναδύονται από τις ιστορίες, δημιουργώντας την αίσθηση ότι ξεφυλλίζεις ένα βιβλίο με παραμύθια του υπερφυσικού. Η εικονογράφηση έρχεται έτσι να συμπληρώσει ιδανικά την έκδοση, προσδίδοντάς της μια ιδιαίτερη αισθητική διάσταση.

Το έργο του Μπλάκγουντ ενέπνευσε πολλούς συγγραφείς, ανάμεσά τους τον Χ. Φ. Λάβκραφτ, τον Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν και τον Χένρι Μίλερ, οι οποίοι αναγνώρισαν την πρωτοτυπία και τη δύναμη της γραφής του. Οπως εύστοχα σημειώνει ο Δημήτρης Λογοθέτης, ο Τζον Σάιλενς ενέπνευσε και αρκετούς μεταγενέστερους ερευνητές που δημιουργήθηκαν για τη μικρή οθόνη: από τον Doctor Who (1963 - σήμερα), τον Fox Mulder και τη Dana Scully των «The X-Files» (1993 - 2018), έως τους αδελφούς Winchester του «Supernatural» (2005 - 2020), τον Dale Cooper του «Twin Peaks» (1990 - 1991, 2017), την Buffy από το «Buffy the Vampire Slayer» (1997 - 2003), ακόμα και την παρέα του Scooby-Doo (1969 - σήμερα). Προσωπικά, καθώς διάβαζα τις ιστορίες, φαντάστηκα εύκολα ότι θα μπορούσαν να αποτελούν αυτόνομα επεισόδια σε καθεμιά από τις παραπάνω τηλεοπτικές σειρές.

Το «Τζον Σάιλενς: Αρχαίες Μαγείες και άλλες απόκρυφες υποθέσεις» αποτελεί εξαίρετο δείγμα ποιοτικής έκδοσης. Είναι μια έκδοση που αξίζει να βρίσκεται σε κάθε βιβλιοθήκη, ακόμα και αναγνωστών που δεν είναι εξοικειωμένοι με τέτοια έργα – ίσως μάλιστα να τους κερδίσει. Για όσους αγαπούν ήδη το υπερφυσικό, τον αποκρυφισμό και τις «αρχαίες μαγείες», πρόκειται απλώς για μια απαραίτητη προσθήκη.

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (02-09-2025)