Συναισθηματική Αξία

★★★½☆☆ (Sentimental Value, Νορβηγία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, 2025, 135’)

• Σκηνοθεσία: Γιοακίμ Τρίερ

• Ηθοποιοί: Ρενάτε Ράινσβε, Στέλαν Σκάρσγκορντ, Ινγκα Ιμπσντοτερ Λίλεας

Ο Νορβηγός σκηνοθέτης Γιοακίμ Τρίερ, γνωστός κυρίως από την «Τριλογία του Οσλο» («Reprise», 2006, «Oslo, August 31st», 2011, «Ο χειρότερος άνθρωπος στον κόσμο», 2021), επιστρέφει με την έκτη μεγάλου μήκους ταινία του, ένα πολυεπίπεδο οικογενειακό δράμα που του χάρισε το Μεγάλο Βραβείο (Grand Prix) στο Φεστιβάλ Κανών.

Μετά τον θάνατο της μητέρας τους, οι αποξενωμένες αδελφές Νόρα και Αγκνες Μποργκ έρχονται αντιμέτωπες με τον πατέρα τους, Γκούσταβ, έναν άλλοτε διάσημο αλλά πλέον ξεχασμένο σκηνοθέτη που τις είχε εγκαταλείψει όταν ήταν παιδιά για να ακολουθήσει την καριέρα του. Εχοντας γράψει ένα αυτοβιογραφικό σενάριο για τη μητέρα του, ο Γκούσταβ προτείνει στη Νόρα τον πρωταγωνιστικό ρόλο· εκείνη αρνείται, και τελικά ο ρόλος δίνεται στη Χολιγουντιανή σταρ Ρέιτσελ Κεμπ. Τα γυρίσματα γίνονται αφορμή όχι μόνο για την καλλιτεχνική επιστροφή του, αλλά και για μια δύσκολη προσπάθεια συμφιλίωσης με τις κόρες του.

Ο Γιοακίμ Τρίερ συνυπογράφει με τον Εσκουλ Βογκτ ένα σενάριο που ισορροπεί επιδέξια ανάμεσα στο δράμα και το μαύρο χιούμορ, εμπλουτίζοντάς το με πολλαπλές θεματικές και εξερευνώντας την ένταση των οικογενειακών σχέσεων και τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στην τέχνη και τη ζωή. Μέσω των αψεγάδιαστων ερμηνειών όλων των ηθοποιών του, ο Τρίερ σκιαγραφεί τους πρωταγωνιστές του με ειλικρίνεια και αληθοφάνεια, καταδεικνύοντας ότι η ζωή και οι οικογενειακές σχέσεις εμπεριέχουν πολύπλοκα ζητήματα που ξεφεύγουν από το δίπολο άσπρο-μαύρο και, αντιθέτως, κινούνται συχνά μέσα σε μια γκρίζα ζώνη η οποία γεννά το τραύμα.

Το φιλμ του Τρίερ, με βαθιές ρίζες στον κινηματογράφο του Μπέργκμαν, καταφέρνει να αποτυπώσει την ανάγκη για λύτρωση αλλά και για συνομιλία ανάμεσα στους ανθρώπους που περιμένουμε να μας αγαπήσουν και να τους αγαπήσουμε. Στην ταινία αναδύονται θεματικές όπως η συγχώρεση, η αποδοχή και η ανάγκη για συμφιλίωση με το παρελθόν. Οι σατιρικές νύξεις –ειδικά γύρω από την ανάγκη του Γκούσταβ να αποδείξει ότι παραμένει «μεγάλος καλλιτέχνης»– λειτουργούν σαν αντίβαρο στη μελαγχολική ατμόσφαιρα, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα την τραγικότητα της ανθρώπινης φιλοδοξίας. Η σκηνοθεσία του Τρίερ αποφεύγει τον μελοδραματισμό. Οι συγκρούσεις δεν επιβάλλονται αλλά γεννιούνται φυσικά, ως απόρροια των σχέσεων και της εσωτερικής τους έντασης. Υπάρχουν στιγμές που η ταινία βαραίνει υπερβολικά, εγκλωβισμένη σε μια παρατεταμένη μελαγχολία ή σε μια σκηνοθετική φλυαρία, όμως ακόμα κι εκεί, η δύναμη των ερμηνειών και το καθαρό, κινηματογραφικό βλέμμα του Τρίερ χαρίζουν στην ταινία μια ρεαλιστική και ανθρώπινη υπόσταση.

Η «Συναισθηματική αξία» είναι τελικά ένα έργο για το πώς οι σχέσεις γονέων και παιδιών διαμορφώνονται από τις αδυναμίες έκφρασης και στο πώς η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει όχι απλώς ως μέσο αναγνώρισης, αλλά ως παράγοντας επουλωτικός, σαν γέφυρα προς τη συμφιλίωση.

*Η κριτική δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (11-09-2025)