Συνύπαρξη, Λέμε Τώρα!
★★★½☆☆ (Coexistence, My Ass!, ΗΠΑ, Γαλλία, 2025, 94’)
Σκηνοθεσία: Άμπερ Φάρες
Το βραβευμένο με Χρυσό Αλέξανδρο στο 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης έργο της Άμπερ Φάρες ακολουθεί τη ζωή και την καριέρα της Ισραηλινής κωμικού Νόαμ Σούστερ-Ελιάσι. Μεγαλωμένη στην επονομαζόμενη «Όαση Ειρήνης», τη μοναδική κοινότητα στο σύγχρονο Ισραήλ όπου από το 1970 Παλαιστίνιοι και Εβραίοι συνυπάρχουν ως γείτονες και φίλοι, η Ελιάσι είναι ένθερμη ακτιβίστρια και οραματίζεται ένα μέλλον στο οποίο η συνύπαρξη δεν είναι ουτοπία αλλά μια ρεαλιστική προοπτική.
Για σχεδόν πέντε χρόνια, η Φάρες ακολουθούσε και κατέγραφε από κοντά όλα τα σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν στη ζωή της Ελιάσι και τις διαφορετικές φάσεις της ζωής της. Από την υποτροφία στο Harvard Divinity School μέσω του προγράμματος Religion, Conflict, and Peace, την επιστροφή της στο Ισραήλ λόγω της πανδημίας του Covid-19, την ανοδική της πορεία μετά την επιτυχία του viral τραγουδιού Dubai, στο οποίο σατιρίζει τη στάση των πλούσιων αραβικών χωρών απέναντι στο παλαιστινιακό ζήτημα, αλλά και τη συνεχή της πάλη απέναντι στην άνοδο της ακροδεξιάς ρητορικής του Νετανιάχου.
Ο ρυθμός της ταινίας εναλλάσσεται ανάμεσα στις στιγμές της καθημερινότητας της Ελιάσι τις κωμικές της παραστάσεις, όπου με το καυστικό και αιχμηρό της χιούμορ (σε μια παράσταση της καθησυχάζει το αραβικό κοινό της ότι το νούμερο της «θα κρατήσει μόνο επτά λεπτά, όχι εβδομήντα χρόνια»), επιδιώκει μια γεφύρωση ενός χάσματος που διαρκώς μεγαλώνει, και την ακτιβιστική της δράση, καθώς βγαίνει στους δρόμους να διαμαρτυρηθεί, να συγκρουστεί με τους συμπατριώτες της που μέρα με τη μέρα ολισθαίνουν σε μια ακροδεξιά ρητορική. Το ντοκιμαντέρ μέσα από αυτή την διαδρομή καταφέρνει να δημιουργήσει ένα συναισθηματικά φορτισμένο πορτρέτο, δίνοντας παράλληλα στο θεατή την ευκαιρία να γελάσει, να συγκινηθεί και αρκετές φορές να αγανακτήσει με όσα συμβαίνουν.
Ίσως το πιο κομβικό σημείο του ντοκιμαντέρ – το οποίο δεν διατηρεί πάντα μια αφηγηματική συνοχή και επιλέγει συνειδητά να καταγράψει περισσότερο τη ροή των γεγονότων και τις στιγμές της ζωής της Ελιάσι παρά να εμβαθύνει σε αυτές όταν θα έπρεπε – είναι οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023. Από εκεί και έπειτα, η ζωή της Ελιάσι θα αλλάξει ριζικά. Η πραγματικότητα έρχεται να συντρίψει τα όνειρα για συνύπαρξη και η ίδια βρίσκεται αντιμέτωπη τόσο με τα γεγονότα όσο και με τον εαυτό της, προσπαθώντας να διαχειριστεί τον πόνο των συμπατριωτών της αλλά και τον επερχόμενο πόνο που γνωρίζει ότι θα έρθει από τα αντίποινα της χώρας της. Βυθισμένη στη θλίψη, οι παραστάσεις της αποκτούν μια διαφορετική μορφή: το κωμικό στοιχείο περνά σε δεύτερη μοίρα. Δεν είναι πια γέφυρα που ενώνει το χάσμα, αλλά μια πικρή παραδοχή, όπως λέει και η ίδια: «Η ειρήνη μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων έμοιαζε περισσότερο με μια feel good ιστορία, παρά με μια πραγματική, βιωμένη εμπειρία.»
*Η κριτική δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών (06-11-2025)
