Μαουτχάουζεν
★★★½☆☆ (Mauthausen, Ελλάδα, 2023, 91’)
Σκηνοθεσία: Παναγιώτη Κουντουρά & Αρίσταρχου Παπαδανιήλ
Το πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ «Μαουτχάουζεν» των Παναγιώτη Κουντουρά και Αρίσταρχου Παπαδανιήλ, - γυρίστηκε εξ’ ολοκλήρου στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν - , είναι ένα έργο που συνδέει τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη («Άσμα Ασμάτων») με το κείμενα του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη. Χρησιμοποιεί το αδημοσίευτο κείμενο, «Οδοιπορικό Μαουτχάουζεν – Μάιος 1988» (γράφτηκε τον Μάιο του 1988 κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του στο στρατόπεδο στο πλαίσιο της Διεθνούς Επετείου Μνήμης Απελευθέρωσης) και αποσπάσματα από το βιβλίο «Μαουτχάουζεν» (εκδ. Κέδρος), όπου εξιστορεί όσα έζησε στο στρατόπεδο από το 1943 ως το 1945 αλλά και τα μετέπειτα χρόνια μετά την απελευθέρωσή του.
Με οδηγό αυτά τα τόσο ποιητικά κείμενα, την υπέροχη κινηματογράφηση του Παναγιώτη Κουντουρά και μια μίξη χορογραφιών και αναπαραστάσεων, το ντοκιμαντέρ επιχειρεί να συνδέσει μέσω κειμένου και μουσικής (ο Άρης Ζέρβας παίζει βιολοντσέλο και ο Αρίσταρχος Παπαδανιήλ ερμηνεύει) το σήμερα με το σκοτεινό παρελθόν του τόπου, όπου κυριάρχησαν ο πόνος και ο θάνατος. Οι χορογραφίες και οι αναπαραστάσεις συνδέονται αρμονικά όχι μόνο με το κείμενο και τη μουσική αλλά και με τον ίδιο τον χώρο. Τα περάσματα μεταξύ των παραπάνω με το αρχειακό υλικό και στιγμιότυπα από την τελετή της Διεθνούς Επετείου Μνήμης Απελευθέρωσης Μαουτχάουζεν το 2022, όπου οι άνθρωποι καλούνται να κρατήσουν ζωντανή τη μνήμη των θηριωδιών και να αποτινάξουν το σκοτάδι, γίνονται με προσοχή και συνδέονται υφολογικά με αποτέλεσμα το ντοκιμαντέρ παρόλο που χρησιμοποιεί διαφορετικές κινηματογραφικές φόρμες να κρατάει την αφηγηματική του συνοχή.
Το έργο διατρέχεται από μια ποιητικότητα της εικόνας, η οποία «δένει» με το στυλιζάρισμα ορισμένων σκηνών και την αφήγηση των κειμένων από τον Αρίσταρχο Παπαδανιήλ, που επιχειρεί να αποδώσει τη δραματικότητα των λόγων του συγγραφέα, (ίσως αυτό το σημείο να ήθελε μια προσεκτικότερη προσέγγιση). Τα λόγια του Καμπανέλλη συγκλονιστικά από μόνα τους, ανασύρουν σκέψεις που γεννήθηκαν μέσα σε αυτό το τρομακτικό περιβάλλον και τονίζουν με εκκωφαντικό τρόπο την φράση: «Ποτέ ξανά». Παρόλο όμως που το ντοκιμαντέρ σε αρκετά σημεία φορτίζεται συναισθηματικά, - μια υπέροχη συγκινητική στιγμή είναι όταν ένας επιζών μιλά για την δική του εμπειρία στο στρατόπεδο -, δεν προσπαθεί ποτέ να εκμαιεύσει το συναίσθημά αλλά ισορροπεί ανάμεσα στη ποίηση και τον ρεαλισμό, τονίζοντας την σημασία της ιστορικής μνήμης και της τέχνης ως εφόδια αντίστασης απέναντι στον φασισμό.
Το «Μαουτχάουζεν» έχει βραβευτεί μεταξύ άλλων, με το Documentary Silver Award Cannes Corporate Media & TV Awards 2025, το βραβείο «Ταινία με Ισχυρό Μήνυμα για την Ειρήνη» στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Κύπρου «Χρυσή Αφροδίτη» 2025, καθώς και Honorable Mention στα Odysseus Awards του London Greek Film Festival 2023.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Κουντουράς & Αρίσταρχος Παπαδανιήλ | Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης | Σενάριο: Ποίηση-Αδημοσίευτο κείμενο: Ιάκωβος Καμπανέλλης | Σύλληψη-Έρευνα-Σενάριο: Αρίσταρχος Παπαδανιήλ | Ερμηνεία-Αφήγηση: Αρίσταρχος Παπαδανιήλ | Βιολοντσέλο-Ενορχήστρωση: Άρης Ζέρβας | Χορογραφία: Τάσος Παππάς-Πετρίδης | Χορευτές: Τάσος Παππάς-Πετρίδης, Θίσβη Βουρλιωτάκη | Συμμετέχουν: Παναγιώτης Κουντουράς, Xenia Alexandrovna, Σταυρούλα Μυλωνά και ο Avigdor (Viktor) Neumann | Καλλιτεχνική επιμέλεια-Οπτική επικοινωνία: Αρίσταρχος Παπαδανιήλ | Κινηματογράφηση: Παναγιώτης Κουντουράς | Κάμερα: Παναγιώτης Κουντουράς, Γιάννης Χλεμπάκος, Romnick Palo | Διεύθυνση φωτογραφίας: Παναγιώτης Κουντουράς, Romnick Palo | Μοντάζ: Παναγιώτης Κουντουράς, Αρίσταρχος Παπαδανιήλ | Ήχος: Ηχοληψία-Μίξη: Θοδωρής Ζευκιλής | SCA Studios | Σχεδιασμός ήχου-Μίξη: Ενές Αχμέτ Κεχαγιά | Επεξεργασία εικόνας: Κωνσταντίνος Κρητικός | Shooting Fish | Κοστούμια: Βεστιάριο | Κινηματογραφικός εξοπλισμός: RentPhotoVideo | Αγγλική μετάφραση: Πιέρρα Φωτιάδου, Irene M. Watson | Cosmos Translations, Gail Holst-Warhaft | Εκτέλεση παραγωγής: Αρίσταρχος Παπαδανιήλ, Παναγιώτης Κουντουράς, Παναγιώτης Παπαδανιήλ, Shahrook Oomer, Delaney Bishop | Παραγωγοί: Αρίσταρχος Παπαδανιήλ, Παναγιώτης Παπαδανιήλ | Παραγωγή: Syllipsis | Ελληνική διανομή: Syllipsis
Το οπτικοακουστικό έργο συγχρηματοδοτήθηκε από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εξωτερικών από πόρους του Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Mέλλον.
